Budowa zęba

Większość z nas nie docenia szeregu funkcji jakie pełnią zęby – do momentu, w którym coś zacznie się z nimi dziać. Nasze zęby nie tylko pomagają przeżuwać pokarm, ale odgrywają też ważną rolę w mowie i wpływają na zdrowie ogólne.

Poszerzając swoją wiedzę na temat budowy zęba, zrobisz pierwszy krok w kierunku poświęcenia im uwagi, na którą zasługują.

Ból zęba i pozostałe problemy stomatologiczne są częstą przyczyną innych dolegliwości w obrębie organizmu. Właśnie dlatego, podstawowa wiedza na temat tego, jak powinno wyglądać zdrowe uzębienie i z czego zbudowany jest pojedynczy ząb, powinna być ważna nie tylko dla wszystkich pracowników służby zdrowia, ale także dla każdego, komu zależy na zdrowiu.

W tym artykule skupiliśmy się na omówieniu uzębienia dorosłych i dzieci, różnych typach zębów i tym, co znajduje się w ich wnętrzu. Czytaj uważnie!

Rozwój zębów

Ludzie posiadają dwa zestawy zębów: zęby mleczne i zęby stałe. Oba rodzaje zębów, rozwijają się stopniowo i proces ten jest dla nich podobny. Oto kilka faktów o tym, jak rozwijają się zęby:

• W jamie ustnej zęby mają tendencję do wysuwania się w sposób symetryczny, co oznacza, że górny trzonowiec po lewej stronie powinien wyrastać mniej więcej w tym samym czasie, co górny trzonowiec po prawej stronie.
• Rozwój zębów rozpoczyna się na długo przed tym, jak pierwszy ząb staje się widoczny. Dla przykładu, pierwszy ząb u dziecka pojawia się około szóstego miesiąca, jednak rozwój tych zębów rozpoczyna się już na początku drugiego trymestru ciąży.
• Najpierw tworzy się korona zęba, natomiast korzenie zębów rozwijają się jeszcze po wyrznięciu się zęba. To właśnie korzenie odpowiadają za prawidłowe utrzymanie zęba w kości i dziąśle.
• W jamie ustnej kształtuje się 20 zębów mlecznych, które pojawiają się między 1 a 3 rokiem życia. Zęby mleczne pozostają na miejscu do około 6 roku życia, a następnie zaczynają wypadać, aby zrobić miejsce dla stałego uzębienia. Ostatecznie proces utraty zębów mlecznych może trwać do 12 roku życia.
• Zęby stałe zaczynają rosnąć między 6 a 12 rokiem życia.
• Większość dorosłych osób posiada 32 zęby stałe.

Z czego składa się ząb?

Budowa zęba dotyczy jego zewnętrznej, jaki i wewnętrznej części. Zanim omówimy to, z jakich tkanek składa się ząb, skupmy się na jego zewnętrznej budowie.

Ząb dzieli się na dwie podstawowe części: koronę, która jest widoczną, białą częścią zęba, oraz korzeń, którego nie widać. Korzeń rozciąga się pod powierzchnią dziąsła i pomaga zakotwiczyć ząb w kości. Dokładniej, za prawidłowe osadzenie zębów w kości odpowiadają włókna kolagenowe -tzw. ozębna.

Zęby zawierają cztery rodzaje tkanek, z których każda spełnia inną funkcję. Należą do nich:

Szkliwo

Jest to widoczna tkanka, która pokrywa koronę zęba. Twardsze niż kość szkliwo chroni wnętrze zęba. Składa się ono z hydroksyapatytów, fosforu i wapnia. Kiedy dochodzi do uszkodzenia tej tkanki, dalsze procesy destrukcji zachodzą już znacznie szybciej. Najskuteczniejszym sposobem ochrony szkliwa jest oczywiście prewencja w postaci czyszczenia uzębienia. Zawsze dokładnie szczotkuj poszczególne zęby.

Zębina

Pod szkliwem, wewnątrz korony zęba oraz jego korzenia, znajduje się zębina, która jest uwapniona i wygląda podobnie do kości. Ta tkanka nie jest tak twarda, jak szkliwo, dlatego w przypadku uszkodzenia szkliwa jest bardziej narażona na próchnicę. Dodatkowo zębina ochrania miazgę(tzw. nerw) zęba a jej odpowiednia kondycja i struktura jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania tkanek zęba.

Cement korzeniowy

Ta tkanka pokrywa korzeń zęba i pomaga zakotwiczyć go w kości. Jest ona bardziej miękka niż szkliwo czy zębina i stanowi bezpośrednią ochronę dla korzeni zębów. Najlepszym sposobem ochrony cementu korzeniowego przed próchnicą jest odpowiednia pielęgnacja dziąseł. Cement korzeniowy ma jasnożółty kolor i jest zwykle pokryty przez dziąsła i kość. Jednak przy nieodpowiedniej pielęgnacji zębów, dziąsła mogą ulec osunięciu, narażając tym samym cement korzeniowy na działanie szkodliwej płytki nazębnej i bakterii.

Miazga zęba

Miazga zęba znajduje się w jego centrum. Miazga wypełnia również kanały korzeniowe. Zawiera naczynia krwionośne, nerwy i inne tkanki miękkie, które otworem wierzchołkowym na końcu korzenia uchodzą do kości. Włókna nerwowe odpowiedzialne są odczuwanie bólu w przypadku kiedy ząb zostaje uszkodzony np. przez postępującą próchnicę, czy urazy mechaniczne. Natomiast naczynia krwionośne odpowiedzialne są za dostarczanie niezbędnych składników odżywczych.

Jakie zęby znajdują się w jamie ustnej? — Rodzaje zębów i ich funkcje

Zęby pomagają w przeżuwaniu pokarmu, co ułatwia jego trawienie. Każdy rodzaj zębów ma nieco inny kształt i wykonuje inną pracę. Rodzaje zębów obejmują:

Siekacze

Siekacze to osiem zębów znajdujących się w przedniej części jamy ustnej (cztery na górze i cztery na dole). Są to zęby, którymi posługujemy się podczas przyjmowania kęsów pokarmu. Siekacze zazwyczaj wyrastają jako pierwsze – w wieku około 6 miesięcy w przypadku zębów mlecznych i między 5 a 8 rokiem życia w przypadku zębów stałych.

Kły

Cztery kły to kolejny rodzaj zębów. Są to najostrzejsze zęby, które służą do rozrywania i rozdzierania pokarmu. Kły mleczne pojawiają się zazwyczaj między 16 a 20 miesiącem życia, przy czym górne kły wyprzedzają dolne. W przypadku zębów stałych kolejność jest odwrotna. Kły stałe wyrastają około 10 roku życia.

Przedtrzonowce

Przedtrzonowce, czyli zęby dwuguzkowe, służą do żucia i rozdrabniania pokarmu. Dorośli mają cztery zęby przedtrzonowe po każdej stronie jamy ustnej — dwa w górnym i dwa w dolnym łuku zębowym. Nie ma mlecznych zębów przedtrzonowych; pierwsze zęby przedtrzonowe pojawiają się około 9-11 roku życia, a drugie rok później. Zajmują one miejsce pierwszych i drugich mlecznych zębów trzonowych.

Zęby trzonowe

Zęby trzonowe służą również do żucia i rozdrabniania pokarmu. Mleczne zęby trzonowe, pojawiają się między 12 a 28 miesiącem życia i są zastępowane przez pierwsze i drugie zęby przedtrzonowe (cztery górne i cztery dolne).

Stałe zęby trzonowe (również cztery górne i cztery dolne) nie zastępują żadnych zębów mlecznych, ale pojawiają się za nimi wszystkimi, w dalszej części szczęki i żuchwy. Pierwsze stałe zęby trzonowe wyrastają w wieku około 6 lat (zanim wypadną zęby trzonowe mleczne), natomiast drugie zęby trzonowe pojawiają się między 11 a 13 rokiem życia.